مصاحبه با دکتر سید حسن توسلی، موسس شرکت تکفام‌سازان طیف نور

دکتر سید حسن توسلی، موسس شرکت تکفام‌سازان طیف نور و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، از جمله کسانی است که توانسته فرآیند تبدیل علم به عمل را به خوبی طی کرده و تحولی در زمینه میکروسکوپی و طیف سنجی در کشور به وجود آورد. شرکت تکفام‌سازان طیف نور اولین سازنده میکروسکوپ رامان در کشور بوده و همچنین در زمینه ساخت طیف‌سنج‌های پهن‌باند نیز فعالیت دارد. این شرکت تا کنون در زمینه ساخت و تولید و تجاری‌سازی محصولات خود، عملکرد بسیار خوب داشته است.

 بنده سید حسن توسلی عضو هیات علمی پژوهشکده لیزر و پلاسما دانشگاه شهید بهشتی هستم. در سال ۱۳۶۹ در رشته فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان پذیرفته شدم.  در سال ۱۳۷۳ در مقطع کارشناسی ارشد و در سال ۱۳۷۶ در دکتری فیزیک دانشگاه شهید بهشتی مشغول به ادامه تحصیل شدم. پس از فارغ التحصیلی و از سال 1382 تا به امروز به عنوان هیئت علمی در دانشگاه شهید بهشتی مشغول به کار هستم. رشته تحصیلی من در مقطع دکترا، فیزیک لیزر بوده و به طور ویژه در طی ۱۵ سال اخیر روی روش‌های مختلف اسپکتروسکوپی تحقیقاتی داشته‌ام.

بنده همواره در دوران دبیرستان و همچنین در دوران دانشجویی سعی داشتم یک فعالیت اقتصادی در کنار تحصیل داشته باشم. پیشینه انجام فعالیت‌های مختلف اقتصادی به من آموزش‌هایی داد که در تاسیس شرکت بسیار موثر و راهگشا بود و منجر به پیشرفت سریع شرکت شد. شرکت تکفام‌سازان طیف نور در سال ۱۳۹۳ با هدف ساخت دستگاه‌های مبتنی بر اسپکتروسکوپی تاسیس گردید. این امر به کمک دانشجویان دکتری بنده محقق شد.

تاسیس این شرکت با بازدیدی که یکی از کارشناسان ستاد نانو از آزمایشگاه ما داشت کلید خورد. ایشان به جهت داوری یکی از پروپوزال‌ها به بازدید از آزمایشگاه ما آمدند و پس از مشاهده توانایی مجموعه در طراحی و ساخت دستگاه‌های مبتنی بر اسپکتروسکوپی، پیشنهاد تاسیس یک شرکت و استفاده از حمایت‌های ستاد نانو در ساخت دستگاه میکروسکوپ رامان و سایر محصولات مبتنی بر اسپکتروسکوپی را دادند. پس از این موضوع و با توجه به علاقه‌مندی که خود من برای تولید یک محصول داشتم اقدام به تاسیس شرکت کردیم.

نفرات اصلی که ما کار را با آن‌ها شروع کردیم، حدود چهار نفر بودند ولی خُب نفراتی هم بودند که ما از آن‌ها کمک می‌گرفتیم که تعدادشان حدود 5 یا 6 نفر بود. در مجموع حدود ۱۰ نفر نیرو داشتیم که تقریبا در سال اول به طور تمام وقت کار می‌کردیم تا بتوانیم اولین محصول را ارائه کنیم.

سرمایه اولیه شرکت در واقع از قراردادی که با ستاد نانو تنظیم شده بود تامین می‌شد. در این قرارداد ما موظف به ساخت دستگاه میکروسکوپ رامان و تحویل آن به ستاد نانو بودیم.

اولین محصول شرکت، دستگاه میکروسکوپ رامان بود که این محصول خودش زیر مجموعه‌های زیادی را شامل می‌شد. یکی از زیرمجموعه‌های اصلی این محصول اسپکترومتر است که این دستگاه هم توسط شرکت طراحی و ساخته شد.

اولین محصول ما توسط ستاد نانو خریداری شده بود. با همان محصول در نمایشگاه تجهیزات سال 1394 شرکت کردیم و مشتریانی برای محصول پیدا شد و سفارش خرید دادند و در همان سال توانستیم چهار عدد از دستگاه میکروسکوپ را به فروش برسانیم.

روند توسعه محصولات بعدی ما به این صورت بود که در ابتدا ما باید روی همان محصول میکروسکوپ رامان کار می‌کردیم تا بتوانیم آن را تا حد ممکن کامل کنیم به طوری که  نقایصی را که نمونه اول داشت رفع کنیم و این کار را ما در طی یک الی دو سال اول انجام دادیم. محصولی که الان به فروش می‌رسد به نوعی شاید ۵۰ تا ۶۰ درصد از محصولات اولیه ما بهبود یافته‌تر است. بنابراین در سال‌های اول ما خیلی روی محصولات جدید کار نکردیم. در سال گذشته محصول رامان پرتابل را ارائه کردیم و در نمایشگاه به معرض فروش گذاشتیم ولی متاسفانه تا الان هیچ گونه فروشی از آن نداشتیم و آن به این دلیل است که این محصول یک وسیله صنعتی است و باید در نمایشگاه‌های صنعتی ارائه شود نه در نمایشگاه‌های تجهیزات آزمایشگاهی.

نقطه عطف خاصی برای شرکت متصور نیستم. در واقع می‌شود گفت بهترین نقطه عطف تاسیس شرکت بود که با پیشنهادی که از طرف ستاد نانو ارائه شد و پروپوزالی که ما به این ستاد دادیم، شروع شد. بعد از آن دیگر نقطه خاصی وجود ندارد و بیشتر، فعالیت و پشتکار و تلاش نیروهای شرکت بوده که توانسته ما را در مسیر کنونی نگه دارد.

زیاد درصدد استفاده از وام و یا حمایت‌ها نبودیم ولی خوب پیشنهادات خیلی خوبی از طرف ستاد نانو به ما شده است. یکی از این پیشنهادات وامی بود که استفاده کردیم و این وام، ما را یک پله خیلی بزرگ جلو انداخت و باعث شد که بتوانیم قبل از اعلام نیاز مشتری، محصولاتی آماده برای ارائه داشته باشیم.

در مورد هر گونه نکات جالب و قابل توجه در مورد سختی‌ها، ناملایمات و اتفاقاتی که در روند توسعه، با آن مواجه بوده‌اید، بفرمایید؟ 

در مورد سختی‌های کار اگر بخواهم بگویم که البته همه دیگر تولیدکنندگان نیز با آن آشنا هستند، آن است که با توجه به اینکه زنجیره‌های تامین و تولید محصول در کشور هنوز به صورت کامل مهیا نیست، کار تولیدی سخت و چالش برانگیز است. یعنی اگر من بخواهم یک دستگاهی متشکل از بخش‌های مختلف، همانند قسمت‌های فنی، نرم‌افزاری، الکترونیکی، ظاهر دستگاه، جعبه دستگاه، پیچ و مهره‌ها و ... طراحی و تولید کنم، با مشکلات زیادی مواجه هستم که برای حل این مشکلات، خیلی نمی‌توان به بازارهای داخل کشور تکیه کرد. چون انجام و تولید این فعالیت‌ها و زیرسیستم‌ها در بازار داخلی ایران به صورت عموم وجود ندارد و یا عرضه نمی‌شود. برای همین در ساخت دستگاه با مشکلات بسیاری مواجه هستیم. اما، با توجه به اینکه نیّت اولیه ما برای تولید محصول آن بود که در حد بضاعت و توان خودمان، یک راه جدید و نوئی را در کشور باز کنیم، برای همین ناملایمات را تحمل کردیم و بنده مطمئن هستیم که می‌توان با صبر و تحمل، مسیرهای جدید تولید فناوری‌ها و محصولات نوین را در کشور پیمود.

نمی‌توان از درآمدزایی مطلوب صحبت کرد، چون دستگاه‌های تولیدی ما تخصصی هستند و در نتیجه مشتریان ما هم محدود و منحصر به مراکز علمی تحقیقاتی کشور می‌شود. با توجه به اینکه در این دو سه سال اخیر بودجه‌های دولتی کم‌تر شده، ما هم انتظار نداریم که فروش چندان ایده‌آلی داشته باشیم، ولی از طرف دیگر هم، فروشمان به حدی بوده که به لطف خدا، شرکت در این چند سال اخیر بتواند پابرجا بماند. امیدواریم که از این مرحله نیز عبور کنیم. البته در صدد هستیم که با توکل به خدا با تغییر محصولات شرکت، یک بازار فروش جدید در سطح عمومی جامعه ایجاد کنیم که به فروش بهتری دسترسی داشته باشیم. 

در حال حاضر حدود ۱۰ نفر در شرکت به طور مستقیم و غیرمستقیم کار می‌کنند. افرادی که مستقیم کار می‌کنند حدود پنج نفر هستند و پنج نفر دیگر به صورت قراردادی برای شرکت کار می‌کنند.

ما تا کنون صادراتی نداشتیم و بیشتر هدف ما این است که ابتدا محصول را در داخل به طور مطمئن تولید و به فروش برسانیم و سپس اقدام به صادرات کنیم. البته از سال گذشته ما در چند نمایشگاه خارجی هم شرکت کرده‌ایم ولی هنوز موفق به صادرات نشده‌ایم.

مطلب خاصی را مدنظر ندارم. فقط می‌خواهم خدمت بزرگوارانی که در مسیر تولید قدم برداشته‌اند را یادآوری کنم و اشاره کنم که مسیر تولید محصول در کشور ما با موانع بسیاری مواجه است. هدف تولید محصول را نباید سودآوری گذاشت، هدف را باید در جایی دیگر و در تولید یک محصول و رهایی از وابستگی به محصولات خارجی یافت. انشالله با پشت سر گذاشتن ناملایمات و قدم برداشتن در این راه بتوانیم آینده درخشانی را برای کشورم رقم بزنیم.